Episode Transcript
In de vorige aflevering heb ik het Gronings, Zeeuws en Vlaams besproken. In deze aflevering bespreek ik drie dialecten die in en rondom drie grote steden worden gesproken, namelijk Amsterdam, Rotterdam en Utrecht.
Het is goed om te weten dat er veel varieteit is binnen het Nederlands. Het Amsterdams, Rotterdams en Utrechts hebben ieder hun eigen kenmerken. Daarnaast kan het handig zijn, als je naar een specifieke stad reist, om meer te weten te komen over de regionale verschillen. Op die manier kun je makkelijker contact maken met de lokale bevolking. Het is een leuke manier om de rijkdom van de taal te verkennen.
Laten we beginnen met …
1. het Amsterdams
Het Amsterdams dialect, ook wel bekend (known) als het Mokums, wordt gesproken in de stad Amsterdam. Het Amsterdams wordt vaak in informele situaties gebruikt. En door de historische aanwezigheid (presens) van de Joodse gemeenschap (Jewish community) in Amsterdam, zijn er ook Jiddische invloeden te vinden in het Amsterdams. Het woord 'smeris' komt bijvoorbeeld van het Jiddische 'sjmieris' wat toezicht (supervision) betekent. Mensen in Amsterdam zeggen 'smeris' als ze praten over de politie.
Laten we luisteren naar een korte opname van iemand uit Amsterdam:
'Hallo, ik ben Marijke en ik kom uit Amsterdam, dit ligt in Noord-Holland. Je hoort het denk ik al, ik praat met een Amsterdams accent. Effe een leuk weetje: in Amsterdam zeggen we 'de mazzel' als we weggaan.'
'Gisteren zit ik met m'n man op de bank. Begint 'ie keihard te hoesten. Zeg ik: Godskolere! Jij legt zo het loodje.' (Yesterday I sat down with my husband on the couch. Then he starts to cough really loud. I said: Goddammit, it seems like you are dying)
Kon je dat goed verstaan (hear/understand)? Ze zei: 'effe een leuk weetje'. Soms zeggen mensen 'effe' in plaats van 'even'. Het is een snelle manier van praten, vooral in informele gesprekken of bij het chatten (via Whatsapp bijvoorbeeld). Dus als iemand zegt 'wacht ff', bedoelen ze eigenlijk 'wacht even' (just wait a second).
Oké, laten we doorgaan naar het volgende dialect en dat is …
2. het Rotterdams
Van Noord-Holland gaan we nu naar de provincie Zuid-Holland. Het Rotterdams dialect wordt gesproken in en rondom de stad Rotterdam. Een typisch kenmerk (characteristic) is dat ze soms de 't' gebruiken bij de ik-vorm van werkwoorden. Ze zeggen dan bijvoorbeeld 'ik komt uit Rotterdam' in plaats van 'ik kom Rotterdam'. Ook mensen uit Rotterdam maken woorden vaak korter en ze gebruiken soms hele andere woorden. Laten we luisteren naar iemand uit Rotterdam:
'Hallo, ik ben An. Ik komt uit Rotterdam. Rotterdam ligt in Zuid-Holland. En als je dat niet weet, spreken we daar Rotterdams. In Rotterdam drinken we een 'bakkie pleur'. Dat is een kopje koffie.'
Oké! 'een bakkie pleur' is dus 'een kopje koffie'. 'Bakkie' is een verkleinde vorm (diminutive) van 'bak', waarbij dit refereert naar een kopje. 'Pleur' komt eigenlijk van het Franse woord 'pleurer' en dat betekent huilen (to cry). Koffie is soms zó sterk dat je er bijna van moet huilen, vandaar dus 'pleur'. Wel leuk, als je een keer in Rotterdam bent, dan kun je in een café 'een bakkie pleur' bestellen.
Oké, laten we doorgaan naar het laatste dialect van deze aflevering. En dat is …
3. het Utrechts
Utrecht is de stad waar ik woon. Het Utrechts, ook wel bekend als het Uteregs, wordt gesproken in en rondom (around) de stad Utrecht. Dit dialect heeft een paar kenmerken zoals het weglaten (leave out) van de letter 't' in sommige woorden. Zoals bijvoorbeeld in het 'Utregs' in plaats van het 'Utrechts'. Daarnaast gebruiken ze soms andere woorden. 'Harses' betekent bijvoorbeeld hoofd (head). En dat is goed om te weten bij het volgende fragment. Laten we luisteren naar iemand uit Utrecht:
'Hallo, ik kom uit Utrech(t). Utrech(t) lig(t) in de provincie Utrech(t) en dat lig(t) in het hartsie (het hart) van het land, in het midden. In Utrech(t) spreken ze Utrech(t)s en een leuk weetje is dat ze 'dajakker' zeggen en dat is een klap voor je harses.' (a slap to the head)
Heb je gehoord dat zij de 't' niet altijd uitspreekt? Leer jij Nederlands en komt jouw docent toevallig uit Amsterdam, Rotterdam of Utrecht? Ook voor deze aflevering heb ik de mensen gevraagd of zij de volgende zin willen inspreken:
Ik heb mijn huiswerk niet gedaan.
Laten we beginnen met het Amsterdams:
[ik heb me huiswerruk nie gedaan]
Dan nu het Rotterdams:
[Ik moet eerlijk zegge dat ik me huiswerrek nie goed heb gedaan]
En als laatste het Utrechts:
[ik heb me huiswerrek nie gedoan]
Dus, heb jij je huiswerk een keer niet gedaan? Dan weet je nu hoe je dat moet zeggen ;-)
Ben jij benieuwd naar andere dialecten? Ik hoor graag welke dialecten jij nog meer wilt horen, dus laat een bericht achter of stuur me een mailtje. Voor nu, tot volgende keer!
This episode was written and produced by Lianne Gorissen.
Recent Episodes
